Blog Post

Balanceren tussen liefde en grenzen

Als ‘gever’ loop ik regelmatig tegen mijn eigen grenzen aan, of beter gezegd, lopen anderen al vaker over mijn grenzen heen omdat ik ‘te goed’ ben voor hen. Iets van een ‘je-geeft-een-vinger-en-ze-nemen-een-arm-scenario’. Veel van mijn klanten zijn, net zoals ik, hoogsensitief, perfectionistisch, hebben een groot hart en vinden het niet zo gemakkelijk om ‘nee’ te zeggen. Ze willen het goed doen en goed voor hun hond zorgen, maar toch loopt er ergens iets fout. Herkenbaar?

Een tijdje geleden stelde ik mezelf dan ook de vraag: “kun je een te goede vriend zijn voor je hond?”

Ik heb hier lang over nagedacht en kwam tot deze conclusie: ja! Ja, we kunnen daadwerkelijk een te goede vriend willen zijn voor onze honden, waardoor we mogelijks niet voldoen aan wat ze echt nodig hebben. Laat me dit verder uitleggen.

Verschuiving in de hondenwereld

In de wereld van hondenopvoeding en training vindt al eventjes een verschuiving plaats van het dominante alfa-model naar een aanpak gebaseerd op begrip, vertrouwen en verbinding. Een positieve ontwikkeling die ik alleen maar kan toejuichen! Toch schuilt er een grote valkuil in van te veel toegeeflijkheid, te weinig grenzen, te weinig referentiekader.

Terwijl we de nadruk leggen op harmonie en begrip, mogen we niet vergeten dat die harmonie er bij de meeste diersoorten in de natuur is dankzij een soort hiërarchie. Of het nu olifanten, leeuwen, wolven, paarden of zelfs de kippen in mijn tuin zijn, er is vaak sprake van een familie-eenheid met één of twee leiders aan het hoofd.

Leiderschap zonder dominantie

Dit leiderschap draait niet om dominantie, dwang of intimidatie. Het gaat eerder om ouderfiguren die verantwoordelijk zijn voor de veiligheid, het reilen en zeilen van de groep. Ja, de ‘kinderen’, de groep staan “onder” hun ouders, maar niet in die zin dat ze bang zijn van hun ouders of minder zijn dan hun ouders. Deze leiderfiguren hebben een speciale kwaliteit waarmee ze de hoofden en harten van de andere dieren in de groep winnen. 

Ik-gericht vs. wij-gericht

Een echte leider heeft  een wij-gerichte ingesteldheid, hij zorgt voor de groep. Echte leiders hechten waarde aan de harmonie in de groep en zijn niet uit op macht, er is geen egoïstische agenda aan verbonden. Natuurlijke leiders stralen zelfvertrouwen en kalmte uit, ze hebben een bepaald charisma over zich, naast ook bepaalde belangrijke fysieke eigenschappen.

Zowel dominante dieren als onderdanige dieren (dus ook mensen) zijn vaak onzeker en zullen eerder angstgedreven stressreacties vertonen. Dit is eerder ik-gericht.

Een belangrijke bouwsteen

Echt leiderschap is geen trucje, maar een manier van zijn. Dit geldt ook voor de relatie met je hond en als dit fundament van leiderschap niet goed zit, heeft training en alles daarrond weinig zin.  Het bereiken van echt leiderschap over je hond vereist het begrijpen van je hond vanuit zijn perspectief. Het betekent in zijn schoenen, of beter gezegd, zijn poten staan.

Wat betekent het om leider te zijn?

Leiderschap verwijst naar het vermogen om anderen te beïnvloeden en te inspireren. Leiders begrijpen de behoeften en drijfveren van hun groep en weten ook hoe ze die kunnen aanspreken. Leiders zijn meesters in effectieve communicatie, want ze moeten in staat zijn om hun idee duidelijk over te brengen en tegelijkertijd ook te luisteren naar de input van anderen. Leiders zijn diegenen die beslissingen nemen, zelfs in moeilijke situaties. Ze moeten bereid zijn om de verantwoordelijkheid te nemen. Leiders zijn betrouwbaar, integer en geven een goed voorbeeld. Leiders weten hoe ze een groep kunnen samenbrengen, ze erkennen de kracht van samenwerking en stimuleren een positieve groepsdynamiek. En het belangrijkste doel van leiderschap in het dierenrijk is uiteraard het optimaliseren van de overlevingskansen.

Het resultaat van echt leiderschap? Een kalmere hond en een sterkere band. Om dit te bekomen heb je er niets aan om te denken als een mens! Je moet zijn perspectief en zijn behoeften begrijpen en weten hoe je op een hondse manier leider kan zijn.

Je bent met je hond, Marcel, aan het wandelen in het nabijgelegen park op een prachtige zonnige dag. Er waait een verfrissend briesje en je bent niet de enige die het idee had om van de buitenlucht te genieten met je trouwe maatje. Dan gebeurt er iets onverwachts: Marcel begint plots te grommen wanneer een onbekend persoon te dichtbij komt….

Dit verrast je, want Marcel is normaal gezien een rustige, sociale en vriendelijke hond. Je voelt je ongemakkelijk bij de situatie en wil niet dat jouw hond anderen afschrikt of ongemakkelijk laat voelen. Wat is er aan de hand?

Soit, je besluit om het voorval te laten voor wat het is en kuiert rustig verder terwijl je gedachten alweer afdwalen. Helaas, het lijkt niet jouw dag te zijn, want bij het passeren van de volgende wandelaar krult Marcel zijn lippen opnieuw en laat hij een dreigende “grrrr!!” horen.

Jij bent geshockeert, normaal doet hij dit nooit! Je voelt je beschaamd en in een poging om de controle over de situatie te nemen, spreek je Marcel streng toe: “Nee! Mag niet”. Gelukkig stopt Marcel met grommen, jij kan opgelucht ademhalen, je hebt netjes een publieke vernedering en crisis weten te voorkomen. Je gaat weer verder met je wandeling.

Wat gebeurde er nu eigenlijk?

Waarschijnlijk lijkt het er voor de meeste mensen op dat de eigenaar van Marcel met succes het ‘ongewenste gedrag’ van Marcel heeft gestopt én dat Marcel geleerd heeft niet te grommen naar onbekende mensen.

Maar wat als we het Marcel zelf zouden vragen?

Marcel zou waarschijnlijk zeggen dat hij zich niet op zijn gemak voelde door de drukte in het park, dat hij zich gestresseerd voelde omdat hij bang was dat mensen te dichtbij zouden komen. Zijn grommen was een manier om deze zorgen te uiten en te voorkomen dat mensen effectief te dichtbij zouden komen. Toen je abrupt zijn communicatie onderbrak, veranderde dit niets aan hoe hij zich voelde; integendeel, hij voelde zich nog slechter omdat hij het gevoel had dat hij jou in deze situatie niet kon vertrouwen.

Dit zou kunnen leiden tot verdere problemen voor Marcel en tot onbegrip tussen jou en hem.

Waarom “nee!” niet werkt

“Nee” roepen in bovenstaand scenario kan het gedrag op dat moment inderdaad stoppen, waardoor wij zouden kunnen geloven dat het effectief was om de hond te leren wat wel of niet te doen in deze situatie in de toekomst.

Maar hier zijn wel een aantal problemen bij

• De meeste honden begrijpen niet wat “nee” betekent – vaak reageren ze gewoon op de strenge toon en lichaamshouding van de eigenaar in combinatie met het woord. Dus ja, het onderbreekt wat ze op dat moment doen, maar hoort de hond dit: “grom niet naar andere mensen, dat is onbeleefd?”. Waarschijnlijk niet…

• “Nee!” houdt geen rekening met de gevoelens van de hond, het verandert ook niets aan de gevoelens van de hond. Elk gedrag heeft een reden, inclusief (en vooral) grommen en uitvalgedrag. Wanneer we tegen de hond zeggen “waag het niet om te communiceren dat je bang/bezorgd/angstig bent in deze zituatie”, stoppen we misschien het grommen, maar we veranderen de onderliggende emotie niet. Integendeel, we zorgen ervoor dat hij zich nog slechter gaat voelen.

• Het is eigenlijk de ideale manier om het vroegtijdige waarschuwingssysteem van honden uit te schakelen, het systeem dat ons informeert wanneer ze worstelen met een situatie. Dus het zou goed kunnen dat je hond de volgende keer gewoon die alarmfase overslaat en dat hij direct escaleert..en dan krijg je ‘uit-het-niets-snauwde hij-scenario’s’. Jouw “neen” heeft gewoon zijn communicatie, zijn waarschuwingssysteem, kapot gemaakt waardoor er nu gewoon een kortsluiting gebeurt.

• “Nee!” vertelt de hond niet wat hij WEL kan doen. “nee!” is geen gedrag. Een hond kan geen “nee” uitvoeren. Dit woord geeft onze hond geen informatie over wat ze in de plaats van hun huidige gedrag (grommen) zouden kunnen doen. Hij leert eigenlijk niets voor in de toekomst. En dan krijg je een hond die compleet in de war is (“Wat willen ze eigenlijk dat ik hier doe?”), en dat bovenop het feit dat hij nog steeds gestresseerd is voor die prikkel die het grommen in de eerste plaats heeft veroorzaakt. “Nee!” is dus geen constructieve instructie.

Wat moeten we dan in de plaats doen?

In plaats van te proberen de communicatie van onze hond af te snijden (ja, zelfs al is dat grommen …of erger!), neem je het best de tijd om te begrijpen waarom de hond in de eerste plaats gromt. Wat triggert hem? Wat probeert hij te communiceren? Hoe kun je ervoor zorgen dat hij zich beter voelt?

Onthoud dat er achter elk gedrag een reden schuilt en dat elk gedrag ook een functie heeft. Het is aan ons, als eigenaren, om ons af te vragen “waarom doet hij/zij dit?” en te achterhalen wat de functie is van dat specifieke gedrag.

Grommen in het scenario hierboven heeft als reden dat hij het allemaal maar wat spannend vindt en dat hij liever niet heeft dat we te dicht bij mensen passeren. De functie van het grommen is dus om de mensen op afstand te houden, om ervoor te zorgen dat ze zeker niet tot bij hem komen.

Zodra we de trigger gevonden hebben, kunnen we dus een aantal dingen ondernemen waardoor we in de toekomst niet in dezelfde situatie terecht komen.

• Check of je aanpassingen kunt maken in de omgeving. Als je hond gromt naar andere honden of mensen tijdens wandelingen, steek dan de straat over om ze meer ruimte te geven om veilig te passeren (dit principe heet ‘curven’ en is heel erg natuurlijk voor honden). Of als je hond bij de voordeur tegen mensen opspringt, gebruik dan een fysieke barrière om te voorkomen dat hij bij de gasten kan

• Geef je hond een uitlaatklep, bied hem veilige mogelijkheden om zijn spanning kwijt te raken, iets dat past binnen normaal en natuurlijk hondengedrag, zoals kauwen of snuffelen. Verwacht dus geen mensengedrag van hem in een situatie waar hij het al moeilijk heeft, want dat kan resulteren in een soort gedrag die je waarschijnlijk al helemaal niet zal waarderen.

• Stel jezelf deze vragen: wat wil ik dat mijn hond in de plaats doet? ‘Wat wil ik dat mijn hond doet in de plaats van in mijn schoenen bijten?’ ‘Wat zou mijn hond kunnen doen in plaats van opspringen op het bezoek?’ Als we niet weten wat we willen dat de hond doet, hoe kunnen we dan verwachten dat de hond weet wat we van hen willen?

• Leer hem dus een alternatief en zodra jij bepaald hebt hoe dat passender gedrag er uit ziet, is het aan jou om je hond te leren hoe dit te doen. In kleine stapjes!

Dus hoewel het stoppen van gedrag met een strenge “nee!” in het moment lijkt te werken en het een ‘quick fix’ is, kan dit leiden tot verdere emotionele onrust voor het dier en schaadt het niet alleen zijn welzijn, maar ook de relatie tussen jou en de hond.

Het is o zo belangrijk om de oorzaak achter het gedrag van de hond te bepalen voordat we overwegen of we hun gedrag moeten aanpassen en hoe we dat zouden kunnen doen. Leg de verantwoordelijkheid niet bij je hond om de betekenis achter jouw “nee!” te achterhalen.  

Hoorde jij dit zinnetje ook vaak toen je jong was? Ik wel. Al moet ik toegeven dat ik er toen de ware betekenis niet echt van begreep. Als kind was ik van nature niet de meest geduldige persoon. Sterker nog, geduld leek eerder een vreemd concept dan een deugd. Ik was ook vrij snel in alles. Ik klom eigenlijk al de trap op nog voor ik kon stappen en voor mijn 2 jaar praatte ik al vlotjes mee met de volwassenen. Ook in school ging alles steeds makkelijk en moest ik weinig moeite doen. De muziekschool was al helemaal mijn ding en terwijl mijn leerkracht dwarsfluit er heilig van overtuigd was dat ik wekelijks oefende, deed ik in werkelijkheid amper iets. Ik hield van een stevig tempo in alles wat ik deed: goed doorstappen boven slenteren, een rollercoaster boven een pretparktreintje, virtuose passages boven lyrische, en een boek in één ruk uitlezen boven een paar pagina’s per dag

De tijd van instant bevrediging

De tijd waarin ik ben opgegroeid, onze tijd, staat ook haaks op ‘geduld is een schone deugd’, want instant bevrediging lijkt de norm te zijn. We moeten nooit meer wachten op iets. Wil je iets weten? Neem je smartphone en zoek het op. Wil je iets eten? Neem je smartphone en laat het leveren. De volgende aflevering van je favoriete tv-serie? Neem je smartphone en stream het. Wil je seks? Neem je smartphone en…je snapt me ondertussen wel. We evolueren sneller dan ooit tevoren en ondanks de vele voordelen hiervan en verbeteringen, zien we toch ook steeds meer mensen gefrustreerd raken, in burnouts terechtkomen, depressies krijgen,…

De les van de natuur

Sinds ik met dieren ben gaan werken, ben ik me pijnlijk bewust geworden achter de waarheid en de diepgang van ‘geduld is een schone deugd’. De natuur laat zich niet opjagen en toch is ze wondermooi en helemaal perfect zoals ze is. Ik geraakte helemaal gefrustreerd toen ik een partituur niet onmiddellijk kon spelen op mijn instrument. Ik ging stampen, vloeken en bijna gooien met mijn fluit omdat het niet lukte. Ik had geen geduld en ik had geen plan van aanpak. Trouwens, om dit gedeelte alleen al te ontwikkelen raad ik iedereen aan om op zijn minst enkele jaren naar het muziekonderwijs te trekken en een instrument te leren bespelen 😉 dit geheel terzijde!

Nu de versie met geduld, verbinding en vooruitgang

 

In deze versie ga je naast je hond staan, blijf je rustig en bied je hem steun. Je bekijkt die plastiek zak als iets dat niet bedreigend is, je observeert je hond en je geeft hem tijd om tot diezelfde conclusie te komen. Op een gegeven moment zal hij nieuwsgierig worden en ernaartoe willen gaan. Hij zal natuurlijk ook weer stoppen nog voordat hij bij die zak is, en jij herhaalt hetzelfde zonder een woord te zeggen. Herhaal, herhaal, herhaal. Ja, het kan lang duren om voorbij die plastiek zak te raken, maar!!! aan het eind van dit verhaal zal je hond die plastiek zak zien als zijn nieuwe beste vriend.

 

En wat doet dit met jullie relatie? Het versterkt die! Dus wat gebeurt er als jullie opnieuw iets ‘engs’ tegenkomen? Je hond kijkt niet naar dat eng ding, maar naar jou, want jij hebt hem geholpen met die plastiek zak! Hij dacht dat dat ding van een andere planeet kwam en hem wilde opeten, maar het was niets, dankjewel baasje!

 

Door hem de kans te geven om zelf iets te beseffen, op zijn gedrag te letten en de juiste afstand te bewaren, heb je zojuist een probleem én mogelijk toekomstige problemen opgelost. Verander de omgeving, verander je eigen reactie en je verandert de hond. Het is de makkelijkste en snelste weg voorwaarts. Wat vraagt het van jou? Liefde en geduld

Geduld is vooruitgang

Als je vooruitgang wilt boeken, moet je juist geduld hebben. Hoe tegenstrijdig en toch de realiteit! Momenten waarin ik geduld moest opbrengen, voelden vaak als een uitdaging. Het is niet gemakkelijk om rustig te wachten terwijl een hond zijn eigen tempo volgt, om hem nabij te zijn tijdens zijn proces, maar het is wel essentieel. Dieren hebben hun eigen ritme en tijdschema, en als wij met ze willen samenleven, dan is het onze verantwoordelijkheid om ons aan te passen. En daarin is geduld echt de sleutel tot succes. Dieren reageren het beste op zachte, consistente begeleiding en respect voor hun behoeften.

Geduld in menselijke relaties

Dit geldt niet alleen voor dieren, maar ook voor menselijke relaties. Als we willen dat een vriendschap of een relatie groeit en bloeit, moeten we geduldig zijn, begripvol en bereid om te luisteren. Soms moeten we wachten tot anderen klaar zijn om te groeien of te veranderen. We moeten accepteren dat niet alles meteen gebeurt, en dat sommige dingen tijd nodig hebben om te rijpen

Geduld = de sleutel

Dus ja, geduld is inderdaad een schone deugd. Het stelt ons in staat om te vertragen, te observeren, en te leren van de wereld om ons heen. Hierdoor zien we en voelen we ook wat er nodig is, wat er moet aangepast worden en waar de ander nood aan heeft. Het opent de deur naar diepere verbindingen en zinvollere ervaringen. Het herinnert ons eraan dat het leven geen race is, maar een reis.

Ik ben nog steeds niet de meest geduldige persoon, maar ik werk eraan, ik ben me ervan bewust. Elke dag brengt nieuwe kansen om te oefenen en te groeien. En terwijl ik mijn geduldige kant ontwikkel, geniet ik van de schoonheid en de lessen die de natuur en de dieren me brengen. Geduld is een deugd en het is ook een prachtige manier om het leven in zijn totaliteit te omarmen

Honden, onze trouwe metgezellen. We hebben vaak grote dromen en verlangens over hoe ze zich zouden moeten gedragen. Soms nemen we zelfs een hond in huis met een volledig uitgestippeld toekomstbeeld, een blauwdruk voor wat hun gedrag zou moeten zijn. Reality check: kunnen we voorspellen wat voor persoonlijkheid je ongeboren kind zal hebben?

Wanneer deze verwachtingen de pan uitrijzen, brengt dit een lading teleurstelling met zich mee wanneer er hobbels op de weg verschijnen of bepaalde gedragsproblemen zich blijven voordoen. Het is een gevoel dat velen van ons maar al te goed kennen – een kloof tussen wat we hoopten en wat werkelijkheid blijkt te zijn.

Waar komen die verwachtingen eigenlijk vandaan?

Waar komt het beeld van de ‘ideale’ hond eigenlijk vandaan? Wie heeft bedacht dat honden met elke willekeurige andere hond willen spelen? En wie heeft in hemelsnaam verzonnen dat je met je hond door een drukke woonwijk kunt slenteren zonder dat er ook maar één blafje klinkt? Hebben wij onbewust hoge eisen aan onze trouwe viervoeters gesteld?

De perfecte vierpotige mens?

Soms zien we onze honden als perfect geprogrammeerde wezens (euh, robots?). We wensen allemaal een hond die netjes aan de lijn loopt, vrolijk rondhuppelt, enthousiast vriendjes maakt met anderen, mensen, kinderen en zelfs andere dieren. Kortom, een gezellige, knuffelbare hond die moeiteloos schakelt tussen spelen in de hondenlosloopweides en luisteren naar jouw commando’s.

De harde werkelijkheid

Maar soms, adem in… adem uit… is het lastig en pittig wanneer onze hond niet aan die hoge verwachtingen voldoet en zijn gedrag niet helemaal in lijn is met wat je voor ogen had. Het kan moeilijk zijn te accepteren dat onze hond andere behoeften en verwachtingen heeft. Wat als de realiteit niet matcht met onze dromen?

De beperkingen van onze gestroomlijnde wereld

Onze harige vrienden leven in een strak georganiseerde wereld waarin alles onder controle staat, alles nauwgezet geregeld is, als een geoliede machine. Maar is dat wel wat bij hun natuur past? Het natuurlijke gedrag dat ze in de vrije natuur zouden vertonen, kan en mag een hond vaak niet meer uitoefenen. Hebben wij, in onze drang naar controle, het instinct en de spontaniteit van onze honden beperkt? Het lijkt alsof we soms vergeten zijn dat honden gewoon honden zijn, met eigen instincten en impulsen die teruggaan tot ver in de tijd. We fokken en adopteren pups als waren ze nieuwe gadgets. De maakbaarheid is groot, alsof we alles willen sturen en beheersen.

Gedragsproblemen en magische oplossingen

En dat is ook zo met gedragsproblemen. Vaak lopen we met het idee dat er een vast stappenplan is dat als een toverformule werkt, zwaai-met-het-stokje-en-de-rommel-is-weg? Wat als het nu iets ingewikkelder is dan dat? Wat als het gedrag van onze honden niet zomaar kan worden weggetoverd? Heb je er al eens aan gedacht dat onze hond mogelijks ook bepaalde verwachtingen heeft van ons?

Een ander perspectief

Laten we met z’n allen eens proberen om de behoeften van onze honden te omarmen en een manier te vinden om samen te werken (met in plaats van tegen), in harmonie, met het welzijn van elke partij voor ogen. Het is misschien tijd om onze verwachtingen een beetje bij te stellen en te accepteren dat verandering van twee kanten moet komen. Wat denk je daarvan? Vergezel je mij op een reis voorbij de verwachtingen naar een diepere, meer vervullende band met je hond?